Araştırmalarımın sonucunda teorinin (kuram) tanımının zaman içinde defalarca test edilmiş, fakat hiç yanlış çıktığı görülmemiş, öngörülerinde doğru çıkmış hipotez olduğunu buldum. Bir diğer tanıma göre teori; “sistemli bir biçimde düzenlenmiş birçok olayı açıklayan ve bir bilime temel olan kurallar, yasalar bütünüdür .
Geçen haftaki dersimizde Gülsün hocamızın incelememizi istediği “Herhangi bir kuramın doğruluğunun ya da yanlışlığının sözel olarak tartışılması saçmadır.” ifadesini yukarıdaki tanımlar nazarında ele alacak olursak;
1. Birinci tanıma göre kuram defalarca test edilmiş ve hiç yanlış çıktığı görülmemişse üstelik öngörülerinde de doğruysa bir kuramın doğruluğunun ya da yanlışlığının tartışılmasının yersiz olacaktır.
2. İkinci tanım birinci tanımı özellikle “bir bilime temel olan kurallar, yasalar bütünü” ifadesiyle destekler konumdadır. Buna ek olarak kuramın sistemli bir yapısı olduğunu ve birçok olayı birden açıkladığı ifade edilmektedir. Buradan bir kuramın geçerliliğinin sürekli kanıtlarla desteklendiğini ve desteklenmeye devam edeceğini çıkartabiliriz.
3. Kuramın birçok olayı açıkladığını yani kapsamının geniş olduğunu düşünecek olursak belli teoriden bir kanun yapmak zorlaşacaktır. Ancak bu durum kuramı geçersiz kılmaz.
Kanun (yasa) ise “doğa olaylarının oluş nedenlerini ortaya koyan ve gelecekteki olayları önceden kestirme olanağı veren bağıntıdır.” Ya da “çok sayıda deney ve gözlemden sonra, aynı şartlarda aynı sonuçları verdiği kesin olarak belirlenen durum” olarak tanımlanmaktadır. Buradan kanunun genelgeçer durumları nitelediğini çıkartabiliriz. Ancak bence bir kanunun değişmez bir olgu olduğunu söylemek bilimin yapısına ters düşecektir. Bilim her zaman şüphe etmeyi, her zaman cevaplar hakkında sorular üretmeyi ve elde edilen sonuçları her zaman test etmeyi gerektirir diye düşünüyorum. Dolayısıyla bir kanunun değişemeyeceğini kabul etmek demek, onu artık daha fazla sorgulamaya gerek olmadığını kabullenmek demektir. Einstein atom için yapılan tanımı sorgulamasaydı atomun parçalanabildiği sonucunu nasıl elde edecekti?
Aşağıdaki şekil ile kanun ve teori arasındaki bağlantıyı daha iyi görebileceğimizi zannediyorum.
